Պատմություն

Հարություն Շմավոնյան

Կենսագրություն

Սովորել է ծննդավայրում, քահանա ձեռնադրվել Ամենափրկիչ վանքում։ Մինչև 1777 թվականը պաշտոնավարել է Շիրազում։ 1777-1784 թթ. անցել է մենակեցության, ինքնուրույն ուսումնասիրել պարսկերեն և արաբերենլեզուներ ու գրականություն, փիլիսոփայություն, աստվածաբանություն, սովորել արհեստներ։

1784 թվականին որպես ավագ քահանա ուղարկվել է Մադրաս։ Տեղի հայությանը ծանոթացրել է բրուտագործության, ձիթհանության և այլ արհեստների։ 1789թվականին հիմնադրել է Մադրասի երկրորդ հայկական տպարանը, իսկ 1794թվականին՝ «Ազդարարը»։

1809 թվականից տպարանը հանձնել է իր աշակերտներին, ամբողջապես նվիրվել գաղութի հասարակական-լուսավորական կյանքին։ Ունեցել է ընդգծված ռուսամետ կողմնորոշում, սերտ կապերի մեջ եղել Ռուսաստանի և Հայաստանի առաջադեմ շրջանների հետ, հանգանակություններ կազմակերպել ի նպաստ կրթական և մշակութային գործի։

Պատմություն

Ադրիանապոլիսի պայմանագիր

Ադրիանապոլիսի պայմանագիրը կնքվել է 1829 թվականի սեպտեմբերի 2-ին 1828-1829 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ավարտից հետո:

Պայմանագրի կետերը`

Ռուսաստանի կայսրությանն էր անցնում Անդրկովկասի սևծովյան առափնյա շրջանները Փոթի նավահանգստով:

 Ռուսական կայսրությանն էր անցնում Ախալցխան ու Ախալքալաքը  Արևմտյան: 

Հայաստանում ռուսների գրաված մյուս գավառները վերադարձվում էին օսմանյան Թուրքիային:

Պատմություն

Թուրքմենչայի Պայմանագիր

Թուրքմենչայի Պայմանագիրը 1828 ստորագրվել է Ռուսաստանի և  Պարսկաստանի  միջև փետրվարի 10-ին, Պարսկաստանի   Թուրքմենչա գյուղում՝ 1826-1828  թթ. ռուս–պարսկական պատերազմներին վերջ տալու համար։

1828 թ. Թուրքմենչայի պայմանագիրը կնքվել է Ռուսաստանի և Իրանի միջև՝ նշանավորելով 1826-1828 թվականների ռուս-պարսկական պատերազմի ավարտը։ Պայմանագիրը ստորագրվել է փետրվարի 21 -ին Թուրքմենչայ գյուղում  Թավրիզի  մերձակայքում։ Ռուսական կողմից այն ստորագրել է Իվան Պասկևիչը , Պարսկաստանի կողմից՝ արքայազն Աբաս-Միրզան։ 

Կետերը`

Պայմանագրի 4-րդ հոդվածի համաձայն՝ Իրանը հանձնում է  Երևանը  և այսօր  Ադրբեջանի մաս կազմող՝  Նախիջևանը,Թալիշը , Օրդուբադը և Արրան նահանգի  Մուղան շրջանները Ռուսաստանին, ինչպես նաև այն շրջանները, որ Ռուսաստանին էր հանձնել  Գյուլիստանի  պայմանագիր  ընթացքում։

Արաքսն է նոր սահմանը Իրանի և Ռուսաստանի միջև, «Արարատ ղալայից մինչև  Աստարա -ի գետի ելանցքը։

Պայմանագրի 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ Իրանը խոստացավ Ռուսաստանին վճարել 10 քորուր ոսկի (1828 թ. արժույթով)։

Պայմանագրի 8-րդ հոդվածի համաձայն՝ պարսկական նավերը կորցնում են իրենց իրավունքները  Կասպից  ծովում և իր ափերին շրջելու, որը տրվում է Ռուսաստանին։

Իրանը ճանաչում է կապիտուլյացիայի իրավունքներ Պարսկաստանում գտնվող ռուսերի համար։

Պայմանագրի 10-րդ հոդվածի համաձայն՝ Ռուսաստանը շահում է իր հյուպատոսարան պատվիրակներին Պարսկաստանում այլուր ուղարկելու իրավունքը։

Պայմանագրի 13-րդ հոդվածի համաձայն՝ պատերազմի գերիների փոխանակում։

Պայմանագրի 10-րդ հոդվածի համաձայն՝ Պարսկաստանը ուժադրված է տնտեսական պայմանագրեր կնքել Ռուսաստանի հետ՝ ինչպես որ Ռուսաստանը կոնկրետացնի։

Պայմանագրի 7-րդ հոդվածի համաձայն՝ Ռուսաստանը խոստանում է աջակցել Աբբաս Միրզային որպես Պարսկաստանի թագաժառանգը Ֆաթհալի Շահի մահից հետո։

Պարսկաստանը պաշտոնապես ներողություն է խնդրում իր կողմից  Գյուլիստանի պայմանգրի  համաձայնությունների խախտման համար։

Պայմանագրի 15-րդ հոդվածի համաձայն՝  Ֆաթհալի Շահը  խոստանում է հյուսիսարևմտյան շրջանում որևէ խանությունների անջատման շարժունմերը չհալածել։

Համբերանքի չիբուխը. վերլուծություն

Այս ստեղծագործությունը աշխարհի, լավ ու վատի, ճիշտ ու սխալի մասին  մեզ ցույց է տալիս կյանքում պատահած դժվարությունների, անարդարությունների ,լավ ու վատ մարդկանց ապրած կյանքը:Օհան Ամին Շիրակից էր:Նա արդարություն սիրող մարդ էր:Ամբողջ կյանքում իր արդար քրտինքով էր ապրել, աչքը չէր դրել ուրիշի ունեցվածքին:Օհան ամին իր խոսքի տերն էր,նրան ոչ ոք չէր կարող համոզել կամ խաբել,նա կյանք տեսած մարդ էր:Միրզա Մեհեդին Օհան Ամու բանտի ընկերն էր,լավ մարդ էր, ու սուր մտքեր ուներ, լավ պատմություններ էր պատմում:

Բանտում կար Սարգիս անունով մի տղա:Սարգիսը արդար տղա էր, բայց նրա եղբայրը նրան դրդել էր կռիվ անելու: Օհան Ամինը մի տղայի հետ էր ապրում ջաղացում,այդ տղայի անունը Մխիթար էր: Նրան կարճ Մխո էին ասում:Այդ տղան որբ էր,նրա ծնողները շատ վաղ են մահացել:Օհան Ամին այդ տղային շատ էր սիրում, ու նրան որպես իր տղա էր ընդունում,Մխոն էլ իրեն հոր պես սիրում ու հարգում էր: Մխոն մոտ 30 տարեկան էր:Նա շատ ուրախ սիրտ ուներ,շատ զվարթ տղա էր,բոլորի հարցերին կատակով էր պատասխանում,բացի Օհան Ամինի հարցերին:Ինձ շատ դուր եկավ այս պատմվածքը,կառանձնացնեմ ինձ դուր եկած հատվածը:

Կանաչ դաշտի պարզ հոլիկը Շահի ոսկե քյոշքից լավ է, Քրտինքովդ կերած հացը Սուլթանների ճաշից լավ է։ Շահիրների մուղամներից Քամու ազատ շունչը լավ է։ Հարուստ, հպարտ ախպորիցդ Սրտամոտ օտարը լավ է։

 

Բոստանի ծայրին կանգնեցինք։ Օհան-ամին ծանրությամբ նայեց շուրջը — դաշտերին ու գետի փայլփլան ոլորներին, դաշտերի մեջ ձգվող շավիղներին, նայեց հեռավոր լեռներին, որոնց նայել է տասնյակ տարիների ընթացքում, և մայր մտնող արևին նայեց, ու չիբուխը վառելով ներս տարավ մի ումպ ծուխ, և ապա ծուխ ու հոգոց իրար խառնելով, ասաց.

— Է՜ է՜հ, ծերացա՜նք, ըսել է՝ եկանք հասանք ծերին։ Ամեն բանի ծերին, կյանքի ծերին, աշխարքի ծերին... Վնաս չունի։ Մեկ խնդրանք ունիմ - քանի ողջ եմ, ոտ ու ձեռով մնամ, գետնին գերի չըլնիմ, աշխատեմ, ու էստեղ, ջաղացիս դուռը նստած, համբերանքի չիբուխս քաշեմ, ու ամեն օր լսեմ բարի, ուրախ լուրեր աշխարքիս չորս դիերից, ամեն կողմերից։ Էլ ուրիշ բան չեմ ուզի...

Պատմություն

1826 թ. հուլիսին Աբաս–Միրզայի 60–հազարանոց բա­
նակը, խախտելով Գյուլիստանի պայմանագիրը, ներ­
խուժեց Արցախ։Հուլիսի 26–ին պարսկական զորքերը պաշարեցին
Շուշիի բերդը։ Շուշիի պաշտպանությունը տևեց 47 օր, և
կարևոր նշանակություն ունեցավ պատերազմի հետա­
գա ընթացքի համար։Իսկ 1826 թ. սեպ­
տեմբերի 3–ին Շամքորի մոտ հայ նշանավոր գեներալ
Վ. Մադաթովի 2–հազարանոց ջոկատը ջախջախեց
պարսկական 10–հազարանոց զորամասը։ Սեպտեմբերի 13–ին Ելիզավետպոլի (Գանձակ)
մոտ տեղի ունեցած ավելի մեծ ու վճռական ճակատա­
մարտում ռուսական զորքերը նոր հարված հասցրին
Աբաս–Միրզայի բանակին և դուրս շպրտեցին գրավված
շրջաններից։ 1827 թ. գարնանը Թիֆլիսում ձևա­
վորվեց հայ կամավորական առաջին ջոկատը, որը
կազմված էր ավելի քան 100 մարդուց։Լոռի–Փամբակում ճանաչում ձեռք բերեցին
Մարտիրոս Վեքիլյանի, Շամշադինում՝ Գրիգոր Մա­
նուչարյանի ջոկատները։1827 թ. գարնանից ռուսական զորքերը գեներալ
Իվան Պասկևիչի հրամանատարությամբ ռազմական
գործողություններ ծավալեցին Երևանի և Նախիջևանի
խանությունների սահմաններում։

Հավասարաչափ և Անհավասարաչափ շարժում

Այն շարժումը, որի ընթացքում մարմինը կամայական հավասար ժամանակամիջոցներում անցնում է հավասար ճանապարհներ, կոչվում է  հավասարաչափ շարժում:

Հավասարաչափ են շարժվում, օրինակ՝  ժամացույցի սլաքների ծայրակետերը, գրեթե հավասարաչափ է շարժվում Երկիրն Արեգակի շուրջը, հավասարաչափ են ընկնում՝ անձրևի կաթիլները, գազավորված ջրում բարձրանում պղպջակները և այլն:

Այն շարժումը, որի ժամանակ  երկու հավասար ժամանակամիջոցներում մարմինն անցնում է անհավասար ճանապարհներ, կոչվում է անհավասարաչափ  շարժում:

  

Հիմնականում անհավասարաչափ են շարժվում գրեթե բոլոր մարմինները. փողոցում քայլող մարդը, սարից իջնող դահուկորդը, պատշգամբից ընկնող գնդակը, կանգառից հեռացող ավտոբուսը, վայրէջք կատարող ինքնաթիռը :

Check your progress

Ex A

If I clean the house, my parents will give me some extra money.

I will phone Mike if he doesn't arrive before 10 o'clock.

If you will speak very fast they don't understand you.

If Marco will phone tonight. Do you tell him I'm at Sally's house?

Your parents don't know. If you don't tell them.

ex A

Apartment-flat

lift-elevator

lorry-truck\

garbage-rubbish

sidewalk-pavement

ex B

You like this music, don't you?

Your sister goes to my school doesn't she?

His father's French. Isn't he?

we're late, aren't we.

They aren't at home, are they?

She hasn't benn to Canada, has she?

ex B

1. Drop
2. mo

ex C

John's just had his breakfast.

would you like some chocolate?

No thanks I already had some.

Have you bought your sister a present yet?

we have already finished our homework.

Have Marta seen the film yet?