Քարեղեն երգ

Քարեղեն երգ

Մ.թ.ա 65 թվականին Հռոմ տանող ճանապրհին սուրում էին մի խումբ ձիավորներ 3000 հեծյալների ուղեկցությամբ։ Նրանց դիմացով ոսկով ու արծաթով զարդարված գեղեցիկ նժույքներ էին սլանում ։ Ձու թամբին նստած էր մի գեղեցիկ կեցվածքով և շատ հմայիչ կին , իսկ մյուս ձիու վրա նստած էր ուժեղ և հաղթանդամ տղամարդ։ Այդ տղամարդը Հայոց արքա Տրդատ Առաջինն էր ։ Շատ դժվար ու բարդ ճանապարհ էր , նրանք ամիսներ շարունակ միայն գիշերներն էին իջնում ձիերից և հանգստանում , բայց միևնույնն է հոգնածության նշույլ անգամ չկար նրանց երեսներին ։ Արքան և իր կինը ուղևորվում էին աշխարհի մայրաքաղաք Հռոմ , Բյուզանդիոնի հետ հարաբերությսւնները կարեկամական դարձնելու համար , նրան պետք է թագադրեր Ներոնը ։

Որքան դավեր են նյութվել այստեղ , որքան արքաներ են շնորհազուրկ եղել այստեղ , ինչքան մարդ է գլխատվել , տիրակալների կամքով ։ Ինչ ճարտարապետքական կոթողներ են ստեղծել այստեղ , ինչ մեծ բարձրունքների է հասել այստեղ մարդկային հանճարը , ինչքան ոսկիներ են հոսել այս դարպասներից ներս ։ Տրդատը շրջում և ուզումնասիրում էր տաճարները , հիանում էր Հելենիստական ոճով կառուցված հրաշքներով ։ Այդ տաժարները տեսնելով Տրդատը մտքում որոշում է , որ երբ վերադառնա իր երկիրը , մի մեծ տաճար կկառուցի արևի Աստված Միհրի պատվին ։Ներոնը արդեն նշանակել էր թագադրման օրը ։Բացոթյա հսկայական դահլիճում հավաքվել էր Հռոմի ծերաժողովը , կանգնած էին զինվորական զորքերը և հարյուրավոր քաղաքացիները , որոնք եկել էին դիտելու Հայոց արքա Տրդատ Առաջինի թագադրության արարողությունը ։ Թիկնոցը ուսերին , կարմիր մայկերը հագին ներս եկավ Ներոնը ։

Տրդատը Ներոնի կողմից նշանակվում է Արմոնիայի թագավորը , նա խոնարհվում է և Ներոնը թագը դնում է նրա գլխին ։ Իսկ երեկոյան սկսվում է ջահերով երթը , և այդ լույսերի ներքո փայլում էր արևմուտքի դիցուհին ։Հաջորդ օրը Տրդատ Առաջինը , Թագուհին և 3000 հեծյալները թողնում են Հռոմը և վերադառնում են Հայրենիք ։

Գործի են անցնում մեծահանճար ճարտարապետներ ։ Նրանք գծում են տաճարի հատակագիծը և ցույց են տալիս Տրդատին ։ Որպես գոհունակության նշան նա շոյում է իր մորուքը ։ Սկսվում է տաճարի կառուցումը։ Հատակագծում ուղղանկյունի սրահով տաճարը շրջապատված էր 24 սյուներով , որոնք խորհրդանշում էին օրվա 24 ժամերը ։ Հասնում է այն շատ սպասված օրը , երբ տաճարի շինարարությունը ավարտվեց ։ Տաճարի դիմաց կանգնած էր Տրդատը և խոնարհվում էր արևի Աստծուն ։ Եվ ահա սկսվեց Հեթանոսական մեծ տոն ։ Գառնու տաճարը կանգսւն մնաց 1600 տարի ։

Տաճարը դիմացել է երկրաշարժերին , սակայն մի օր նա դարձավ երկրաշարժի զոհ։ Ըստ Զաքարիա Սարկավագի 1679 թվականի հունիսի 4 ին երկրաշարժը այնքան ուժեղ էր , որ տաճարը ավիրվել էր ։ Այդ երկրաշարժից հետո մոտ հարյուր տարի տաճարը մնացել է կիսաքանդ վիճակում ։ 1969֊1975թթ. ընթացքում այս եզակի տաճարը վերանորոգեցին և այն վերադարձավ իր նախկին տեսքին